استیگمای اجتماعی

 این مقوله چنان مهم ومتمایز کننده است که فرد با همان جنبه تعریف می شود ؛ نظیر: کور، چاق، دیوانه.  به این ترتیب فرد کم ارزش و یا بی ارزش شمرده می شود و هویت او مخدوش می گردد.  بنابراین میتوان گفت استیگما یک زبان ارتباطی است و باعث می شود افراد داراي آن موقعیت، نابهنجار و معیوب به شمار آیند .ابتلا به کرونا ویروس از لحاظ اجتماعی در حال تبدیل شدن به عنوان یک انگ اجتماعی است که شأن افراد مبتلا را مورد حمله خود قرار می دهد و این موضوع موجب خواهد شد افراد بیماري خود را پنهان و معضلی جهت پیشگیري ایجاد کنند .فرد استیگما شده سطوح بالاتر فشار روانی، افسردگی، اضطراب و خودکارآمدي پایینتري را تجربه می کند.

ویروس کرونا و استیگما

استیگماي اجتماعی یا همان اَنگ اجتماعی در زمینه سلامت، عبارت است از: ارتباط منفی افراد با یک شخص یا گروهی از مردم که در ویژگیهاي معین یک بیماري خاص شریک هستند و یا این بیماري را دارند. ترس ازاستیگماي اجتماعی و به تبع آن ترس از برچسب خوردن، مورد تبعیض قرارگرفتن، طرد شدن و مسائل دیگري از این قبیل به پنهانکاري، اجتناب از ورود به غربالگري، تست، قرنطینه و درمان منجر می شود.کرونا ویروس از سوي جامعه به عنوان یک تهدید درك می شود؛ تعاملات اجتماعی به عنوان عامل تهدید تفسیر می گردد و کاهش تعاملات اجتماعی و ارتباطات میان فردي فیزیکی به عنوان روشی براي مصون ماندن تجویز می شود. در این اپیدمی نه تنها بسیاري از رفتارهاي انسانی نظیر:  دست دادن، بوسیدن و بغل کردن ممنوع و ترک می شوند. ، بلکه انسانها خود را منزوي می کنند و رفتارهاي مثل به سرعت عبور کردن، بی اعتنایی، رو برگرداندن و فاصله گرفتن عادي می شود؛ زیرا این تصور بوجود آمده که هر انسانی از کنار من عبور کند یک تهدید براي سلامتی من است، پس باید او را طرد کنم در شرایط اپیدمی بیماري کرونا، بی اعتمادي و مریض انگاشتن دیگري به عنوان یک راهبرد صیانت از خود اتخاذ می شود و به دنبال آن روابط انسانی و اجتماعی مختل می شود. به این ترتیب همبستگی اجتماعی کاهش می یابد و به سرمایه اجتماعی آسیب می زند . در این شرایط رفتارهاي "دگر خواهانه" معطوف به سلامت جسم وروان دیگري کاهش می یابد و رفتارهایی مثل خودخواهی و سود جویی افزایش می یابد و حس همدردي با قربانیان کاهش پیدا کرده و مثل قربانیان سایر حوادث و فجایع به آنها نگاه نمی شود. اغلب قربانیان بی نام و نشان می میرند و حتی وابستگان آنان نیز امکان سوگواري معمول در مرگ عزیزشان را ندارند و ادامه برچسب زنیها بر آنها پی گرفته می شود.

پیشگیري از بروز انگ اجتماعی نسبت به بیماران کوید 19

- در برخورد با مبتلایان با این بیماري نباید ترسخود را به طرف مقابل نشان دهید. ضمن حفظ خونسردي خود و احترام به طرف مقابل فاصله اجتماعی را با فرد رعایت کنید.

- از شایعات و تصورات غلط دوري کنید و تنها اطلاعات دقیق را از منابع معتبر در مورد بیماري کرونا ویروس به دست آورید.

- بپذیرید که واقعیتها و نه ترس مانع از انتشار کرونا ویروس خواهد شد.

- آنچه در مورد ویروس کرونا اهمیت دارد سرعت بالاي سرایت آن است نه قدرت کشندگی آن. باید بدانیم که براي پیشگیري از سرایت ویروس کرونا اقدامات ساده و بسیار موثري وجود دارد که همه ما می توانیم با انجام دادن آنها خودمان، عزیزانمان و افراد آسیب پذیر را در امان نگه داریم.

- در انتخاب کلمات دقت کنید. شیوه بیان می تواند بر دیدگاه ما و اطرافیانمان تأثیر بگذارد. کلماتی همچون مورد مشکوك، ایزوله شده، مظنون به بیماري یا قربانی بار منفی دارند و می توانند نگرشی ناخوشایند در افراد جامعه نسبت به این بیماران ایجاد کنند. از به کار بردن آنها بپرهیزید.

- در برخورد با بیماران از اصطلاحات درست همچون "افرادي که کوید 19 دارند"، "افرادي که تحت درمان کوید 19 قرار دارند"، "افرادي که از کوید 19 بهبود می یابند" و "افرادي که ممکن است کوید 19داشته باشند یا فرض می کنیم که آنها کوید 19 داشته باشند" استفاده کنید.

- از کاربرد اصطلاحاتی که افراد مبتلا را مقصر تلقی می کند و ارزش انسانی آنان را پایین می آورد، خودداري کنید.

- از به کار بردن اصطلاحات اغراق آمیز مانند "کشتار جمعی" که باعث ایجاد وحشت می شوند، اجتناب کنید.

- مکان، گروه شغلی یا جمعیت خاصی را به این بیماري متصل نکنید.

- مثبت صحبت کنید و بر تأثیر اقدامات پیشگیري و درمان تأکید نمایید و روي جنبه هاي منفی و پیامهاي تهدیدآمیز تأکید نکنید.

- شایعات و مطالب ناموثق را در شبکه هاي اجتماعی خود به اشتراك نگذارید.

-براي افزایش حس همدلی مبتلایان را همانند عضوي از اعضاي خانواده خود تصور کنید که دچار این بیماري شده اند. آیا رفتارهاي منفی با اعضاي خانواده خود را می پسندیدید؟

-با دوستان و اعضاي فامیل خود که دچار این بیماري شد ه اند تماس تصویري برقرار کنید و با آنان ابرازهمدردي کنید.

-در صورت مطلع شدن از ابتلاي دیگران، سعی کنید ارتباط تلفنی برقرار کنید و با حس همدردي و امید دادن آمادگی خود را براي هرگونه یاري اعلام کنید.

- تلاش کنید بیماري کوید 19 را به عنوان بیماري به دیگران بشناسانید و باورهاي غلط را درباره آن اصلاح کنید.

ناملایمات فرهنگی و اجتماعی در همه گیري ویروس کرونا

- این بیماري با تبعیض علیه برخی گروههاي اجتماعی همراه شده است. براي مثال براي امید بخشیدن به جامعه گفته می شود که بیشتر افراد مسن و افراد داراي بیماري زمینهاي فوت می کنند و نگران نباشید!  دراین اطلاع رسانی نوعی تبعیض بر مبناي ارزش گذاري جان انسانها مستتر است که گویا بعضی گروهها جانشان کم ارزشتر از بقیه است و حق حیاتشان کمتر محترم شمرده می شود.

- بیماران بسیاري با این انگ و استیگما مواجه می شوند که در ابتلاي به بیماري مقصرند و دستورات بهداشتی را رعایت نکرده، سلامت عمومی جامعه را تهدید می کنند و به این ترتیب تنفر از آنها و حتی تبعیض و بدرفتاري علیه آنها شکل می گیرد.

- به دلیل اطلاعات نادرست بسیاري از افراد تصور می کنند که افراد مسن خود تولید کننده ویروس هستند و از آنها فاصله می گیرند و به آنها بی احترامی می شود حال آنکه این گروه از افراد مستعد این بیماري هستند و اتفاقاً به عنوان قشر آسیب پذیر باید بیشتر مورد توجه و دقت باشند.

- برچسب زنی به اقشار مختلف نیز از دیگر انواع استیگما است. برای مثال به خودرو پلاك قم در برخی از شهرها حمله و آنها را کرونایی خطاب کردند.

-افراد آنچنان در شرایط موجود از ویروس کرونا می ترسند و تصورات خاصی از آن دارند که وابستگان هر فردي که به دلایل گوناگون فوت شده باید به دیگران ثابت کنند که متوفی از بیماري کوید 19 فوت نشده است.

عوامل بروز استیگما اجتماعی

ترس: ترس از بیماري روي ذهن و رفتار افراد تأثیر می گذارد. ترس می تواند منجر به مخفی کردن بیماری،  کاهش سیستم ایمنی فرد ،تقویت احساسات منفی، محروم ماندن از همدلی هاي آرامش بخش، از بین رفتن انسانیت و اخلاقیات شود.

باورهاي نادرست:  باورها و اصطلاحاً پیش فرضهاي افراد، نیروي محرکه آنها در اقدام به عملی یا ممانعت از انجام آن هستند. در خصوص بیماري کرونا میتوان به باورهایی چون اینکه: "افراد نمی توانند از این بیماري بهبود پیدا کنند" ،" نمی توانند پس از بیماري در جامعه خود مشارکت داشته باشند"،"کودکان بیمار نمی شوند"، "سالمندان تولید کننده بیماري هستند" و ... .

سرزنش کردن:  فرد بیمار به خاطر شرایطش از لحاظ جسمی و روحی ضعیف و حساستر می شود. در بسیاري از موارد فرد بیمار به سبب شرایط پیش آمده خود را عمیقاً سرزنش می کند؛ حال اگر از سوي نزدیکان، دوستان و جامعه نیز مورد سرزنش قرار گیرد، مورد آسیب بیشتري قرار می گیرد.